VREDESPREEK – Lukas 5, 17-26 – Vredeszondag 15 september 2024
1
Het was 1956. Op 23 oktober brak in het toenmaals communistische Hongarije een volksopstand uit. De Sovjet-Unie sloeg die opstand keihard neer. Ik was toen 11 jaar en zat nèt op de middelbare school in Den Haag. Ons gymnasium stond vlakbij de Russische Ambassade aan de Andries Bickerweg nr 2. Opeens zeiden wij als leerlingen spontaan tegen elkaar: “Zullen we gaan demonstreren tegen de Russen?!” En we gìngen – opgewonden, joelend, schreeuwend!
De nieuwe wereld mòest komen! – dàt hoopten we!
Eigenlijk ben ik niet zo’n demonstreerder. De 2de keer, dat ik in Den Haag voor Vrede demonstreerde, was op 29 oktober 1983. Inmiddels was ik 38 jaar. Met duizenden liepen we in de tweede massabetoging tegen de stationering van kruisraketten. Het was met zo’n half miljoen deelnemers de grootste demonstratie ooit in Nederland. Nòg herinner ik mij, hoe onze leuzen tégen de oorlog van voren naar achteren als één grote golfslag over ons heen spoelden…
De nieuwe wereld mòest komen! – dààrvan waren we overtuigd!
Tussen 1966 en 1989 bezocht ik vaak de DDR: het communistische Oost-Duitsland. Dat deed ik 23(!) jaren in het kader van soms clandestiene kerkelijke contacten. We gingen door bijna dichte deuren. Ook de Oost-Duitse Kerken kwamen op voor de Vrede. Als kerken wilden wij het verschil maken!
Het verschil kwam pas, toen de Berlijnse Muur op 9 november 1989 viel.
Ik was 44 jaar oud en ik was erbij: bij vrienden in Thüringen op bezoek. De Nikolaikirche in Leipzig was het spirituele hart van de Val van de Mauer.
Nú komt de nieuwe wereld! – dat geloofden onze Oost-Duitse vrienden en wij. Samen huilden wij van blijdschap!
2
Maar de wereld werd niet nieuw en vredevol – integendeel!…
Afgelopen week herdachten we ‘9-11’: de aanslagen te New York in 2001 op de Twin Towers.
Rusland viel Oekraïne binnen op 24 februari 2022. Al bijna 1 jaar woedt sinds 7 oktober vorig jaar de oorlog tussen Hamas en Israël.
Er vielen en vallen duizenden gewonden en doden, militairen en burgers. Deur na deur valt dicht, deuren worden voorgoed verwoest. De wapenindustrie draait op volle toeren. Pacifisme wordt achterhaald geacht of verdacht gemaakt. Zal òòit de nieuwe wereld op aarde komen?
Misschien denkt u nu wel: ach, dit zijn emotionele grootse herinneringen met tenslotte sombere conclusies van een 70-plusser. Ja, en??…
Of denkt u: ach ja, en dan nog steeds in de kerk een Vredesweek vieren? Heeft dat thans nog wel énige zin?
Kortom: hoe dit alles in Godsnaam te verbinden met het oude Evangelieverhaal over een lam geslagen mens, die dankzij zijn (volgens Marcus 2,3) vier vrienden een dak-toerist werd….?
3
Dit evangelie is een voorbeeldverhaal van klein beginnen bij de verandering van jezèlf.
Het is kapitaal in kleingeld. Het is een opstap naar méér vrede in de wereld.
Er speelt zich heel wat af in zomaar een huis in Jezus’ vaderstad: Kafarnaüm. Daar verdringt zich rond een huis een massa mensen, die Jezus wilden zien.
Opgravingen hebben uitgewezen, dat er maximaal 50 mensen in die huizen van toen pasten. Marcus vertelt nog, dat het huis te klein was voor al die in Jezus geïnteresseerde mensen: velen staan buiten.
Eerst staan er 2 groepen mensen rond Jezus. De interesses van die mensen lopen nogal uiteen. De Schriftgeleerden en Farizeeën zijn van de geloofspolitie, en staan zeer kritisch tegenover Jezus en zijn catechese. Zij werken niet verbindend, maar (ver)oordelend. Zij betichten Jezus van blasfemie, vermeende godslastering. In landen als Afghanistan, Pakistan en Iran kun je daar nog steeds de doodstraf voor krijgen.
Anderen zijn geboeid door het geloof, dat Jezus verkondigt of in de genezingen, die hij krachtens God soms verrichten kan.
4
Opeens komt er een derde, klein groepje mensen in beeld. Het zijn er een vijftal = dus zo’n kleine 10% van de aanwezigen. Het is een verlamde met zijn vier mantelzorgers.
Vandaag zie ik deze ene verlamde als representant of vertegenwoordiger van àlle lamgeslagen mensen. Dat zijn mensen, die fysiek en/of psychisch weerloos zijn, uitgeteld, gepest, misbruikt, ontslagen, murw, onthutst, in de steek gelaten, depressief, lam gezopen of gespoten, uitbehandeld, machteloos, uit balans.
Op deze Vredeszondag denken wij aan zulke mensen. En aan mensen, alom lamgeslagen door burgeroorlogen. Aan dissidenten in Rusland. Aan vrouwen in Afghanistan. Aan slachtoffers van aanslagen. Aan vervolgde gelovigen. Aan soldaten, tijdens Vredesmissies getraumatiseerd.
Die vier draagbed-dragers, die brancardiers (zeggen ze in Lourdes), zie ik als vertegenwoordigers van al die vrijwillige mantelzorgers in de geest van Florence Nightingale.
Van alle Nederlanders is thans zo’n 12-13% mantelzorger, dus ongeveer 1 op de 8 mensen. Anderen kunnen de tijd of moed niet opbrengen om zieke, bedreigde, stervende of rouwende mensen te bezoeken.
5
Wat allereerst opvalt in het Evangelie van vandaag is, dat de 4 mantelzorgers met de verlamde patiënt niet door de menigte mensen heen kunnen komen. Iedereen staat zo te zeggen ruggelings naar hen toe. Er is geen aandacht, eerder ergernis door de ontstaande onrust.
De 4 brancardiers lopen echter niet vast in boosheid of frustratie. Zij nemen het ook niet op tegen de verhinderaars, maar ze blijven gemotiveerd en worden creatief. Ze doen aan geweldloze communicatie: voor hen tellen de gevoelens, noden en behoeftes van de verlamde.
Hun benen vervangen de benen van de lamgeslagene. Via de buitentrap lopen ze naar boven het tegeldak op. Misschien zong Psalm 121 in hen: “Ik hef mijn ogen naar omhoog, vanwaar mijn hulp komen zal. Mijn hulp komt van God, die hemel en aarde gemaakt heeft. De Eeuwige zal je voet niet laten wankelen…”
Onorthodox en onwankelbaar op het tegeldak gekomen lichten zij tegels om een gat te maken, waardoor ze hun zieke kameraad kunnen neerlaten tot vlak voor dus oog in oog met Jezus. Zij doen diaconaal werk, en brengen hem naar Jezus als de Pastor.
6
Hoe Jezus reageert vertellen alle 3 evangelisten Matteüs, Marcus en Lucas op precies dezelfde wijze – Jezus ziet hun actie als een en al: “gelóóf, vertrouwen”.
Zo benoemt hij de spirituele kracht van de mantelzorgers èn van de verlamde! Laat je niet van de wijs brengen, zelfs niet als ontelbare mensen met hun rug naar je toe staan. Je kunt creatief uit je dak gaan!
Met ons geloof kunnen wij elkaar van dienst zijn in/en de wereld om ons heen. Soms denk ik, dat we nog niet half beseffen hoeveel wij door ons geloof aan elkaar en aan de wereld kunnen geven!….
Die derde, kleine groep van 5 mensen lijkt samen al veel meer op Jezus dan ze beseffen. Het gaat niet om je ego, maar om Christus die in je leeft. Er geschiedt hoe dan ook vergeving van zonden en heling, zoals Jezus uitspreekt en toezegt. Ieders ziel en de samenleving kunnen opstaan uit allerlei verlammingen.
7
In het begin vroeg ik: heeft het thans nog wel énige zin om als kerken de Vredesweek te vieren? Ja, dat geloof ik – God kome ons ongeloof te hulp….
Laten wij zorgen voor een menselijker maat. Open de deuren voor elkaar!
Kunnen of dòen wij b.v. nog iets met de oude wijsheid: ‘verbeter de wereld, begin bij jezelf’ – begin dus klein… Gandhi zei: ‘wil je de wereld verànderen, verander dan eerst jezèlf’! Anders gebeurt er helemaal niets! ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet…’ zeggen eigenlijk vele religies.
Jezus zegt het positief: “Behandel anderen steeds zó, als jij zou willen dat ze jullie behandelen. Dat is het hàrt van de Wet en de Profeten.”(Matteüs 7,12)
Ja, samen voor Vrede – NU! Vrede, wie durft nog?
Daartoe helpe ons de Eeuwige God: voor ons allen de liefde van God als Vader, de genade van Christus en de moederkracht van de H. Geest. Amen