Op 4 mei zijn in onze Hofkerk de doden van de tweede wereldoorlog herdacht en van de slachtoffers van oorlogshandelingen en vredesmissies nadien.
Namens de parochie voerde Paul v.d. Elst het woord. Daarna was het woord aan Marijke Kuijer-Krug, de dochter van bij veel parochianen bekende, in 2022 overleden, Doki Krug. Als laatste haalde Paul van der Elst een jeugdherinnering op van onze parochiaan Theo Fijen, die de oorlog als jongetje van 10 op wel heel indringende manier meegemaakt heeft.
Hieronder een verslag van deze bijzondere bijeenkomst, die om 8 uur besloten werd met het zingen van het Wilhelmus, waarna er bloemen gelegd werden bij het herdenkingsmonument in de Mariakapel voor onze omgekomen parochianen.
Paul van der Elst
De oorlog heeft diepe wonden geslagen en ja het spreekwoord zegt, ‘de tijd heelt alle wonden’. Maar als wonden helen, dan blijft een zichtbaar litteken. Een litteken is een blijvend zwakke plek, dat trekt en pijn blijft doen. Heel direct in families, maar ook breder werkt de oorlog door, zoals in de manier waarop wij naar de wereld van nu kijken.
Daarom staat dit jaar in het teken van de littekens, van toen maar ook van nu.
Sinds de Tweede Wereldoorlog is er nog geen dag geweest, dat onze wereld vrede kende. We leven in een verwilderde wereld, waar moord, marteling, verkrachting en verdrijving steeds gewoner zijn. Het aantal conflicten was nog nooit zo hoog. Nee, de vrede van nu is niet vanzelfsprekend.
Daarom, juíst in deze tijd is het zo belangrijk om gezamenlijk de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust te herdenken en solidair te zijn met wie nu niet vrij is. Met aandacht voor de actualiteit, die veel mensen raakt, met gedeelde én met tegengestelde emoties. Om stil te staan bij het leed en onderdrukking tóen, in het besef dat ontmenselijking en oorlogsgeweld tot op de dag van vandaag doorgaan. Zonder de erkenning van die wrange werkelijkheid verliest een herdenking zijn kracht en wordt ongeloofwaardig. We moeten ons blijvend bewust zijn, dat we voor een betekenisvolle twee minuten van stilte staan en onze verantwoordelijkheid hierin nemen, want vrede en vrijheid zijn kwetsbaar.
Naast herdenken zijn deze dagen van 4 en 5 mei óók een oefening in weerbaarheid. Hoe zorgen we ervoor en blijven er voor zorgen, dat we oog houden voor onderdrukking, discriminatie en dat wij de keuze hebben onze driften, begeerte en lage instincten te overwinnen. Lukt het ons, ondanks al onze verschillen, om samen op te staan tegen dat wat ooit leidde tot de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog?
We moeten blijven streven naar een betere wereld. Zonder machtspolitiek, ook al is het tegen de klippen op, omdat we anders onze menselijkheid verliezen.
We moeten goed oppassen dat we door alle emoties die de media (sociale media, tv en krantenberichten) tot ons brengen, de ander níet als vijand of als minderwaardig gaan zien. Want juist deze mechanieken van ontmenselijking leidden destijds tot wat we vandaag op 4 mei herdenken: tot oplaaiend antisemitisme, moslimhaat, racisme en het gevoel niet meer veilig te zijn in onze eigen omgeving. Laten we niet wegkijken, niet onverschillig zijn en elkaar blijven zien. Van de ene mens tot de andere medemens.
Vandaag luisteren wij naar twee teksten die gaan over de littekens van de oorlog
- Van mevrouw Marijke Kuijer-Krug, als familielid van Jan van Beers, die opkwam voor zijn principes voor rechtvaardigheid en daarmee een slachtoffer werd van de oorlog en hiervoor de hoogste prijs moet betalen.. Zijn naam staat op de plaquette in de Mariakapel vermeld.
- Namens de heer Theo Feijen spreek ik een tekst uit over macht van het geweld en de onmacht van een weerloos kind in een oorlogssituatie.
Zoals iedereen hier aanwezig een eigen overweging heeft, gaat het over twee persoonlijke verhalen over het waarom mensen vandaag stil zijn.
Nadat wij om 20:00 uur twee minuten stilte in acht hebben genomen, is er gelegenheid voor het plaatsen van bloemen bij het gedenkmonument achter in deze kerk.
Muzikaal intermezzo
Marijke Kuijer-Krug
Paul van der Elst namens Theo Feijen
Namens de heer Theo Feijen, inmiddels 88 jaar oud, vanavond is hij in ons midden.
Tijdens de oorlogsjaren was hij een kind in de leeftijd tussen de 6 en 10 jaren oud. Samen met zijn zusje, een kind nog in de kinderwagen, ging hij wandelen.
Uit de gracht had hij een stuk hout gevist. Dit met als doel het te laten drogen, daarna klein te hakken en daarmee zijn moeder te voorzien van kachelhout.
Toen hij met het stuk hout thuiskwam, na ‘spertijd’, werd hij gezien door een Duits soldaat. Deze soldaat richtte een geweer op Theo en zijn zusje. Een moment van onmacht, van angst.
Tijdens een gesprek kwam deze herinnering weer naar boven. Daarbij werd de vraag gesteld ‘waarom richt een mens op een geweer op een weerloos kind, waarom?’
Je kunt heel fraai zeggen, je wordt mens in het aangezicht van een andere mens. Maar het is net zo waar, dat een mens met de macht van een geweer ontmenselijkt is ten opzichte van het zwakke kind.
Het was een ontroerend, emotioneel moment en daarmee: een blijvend litteken.
Kunnen wij iets leren van zo’n ingrijpend moment in een kinderleven. Nee, dit is geen goede vraag, want dan lijkt het net alsof wij er wél iets van kunnen leren. Daarom dit gedicht.
Zolang geweld spreekt en vrijheid en vrede monddood zijn gemaakt
In een wereld vol van haat
Zolang ergens, nu en op dit ogenblik, de oorlog verder gaat
Staan wij stil bij vandaag
Zijn wij stil om wat was
Zij wij stil voor kinderen
Voor een toekomst waar enkel vrede telt
