Homilie door kardinaal Re tijdens de uitvaartplechtigheid
voor paus Franciscus, op zaterdag 26 april 2025.
Op dit majestueuze Sint-Pietersplein, waar paus Franciscus zo vaak de Eucharistie heeft gevierd en grote ontmoetingen heeft voorgezeten in de loop van deze twaalf jaren, zijn wij samengekomen in gebed rond zijn stoffelijk overschot, met een bedroefd hart, maar gesteund door de zekerheden van het geloof, dat ons verzekert dat het menselijk bestaan niet eindigt in het graf, maar in het huis van de Vader, in een leven van geluk dat geen ondergang kent.
Namens het College van Kardinalen dank ik u allen hartelijk voor uw aanwezigheid. Met diepe ontroering richt ik een eerbiedige groet en mijn oprechte dank tot de staatshoofden, regeringsleiders en officiële delegaties uit vele landen die zijn gekomen om hun genegenheid, eerbied en waardering te betuigen voor de paus die ons is ontvallen.
De overweldigende blijken van genegenheid en deelneming die we de afgelopen dagen hebben gezien na zijn overgang van deze aarde naar de eeuwigheid, tonen ons hoezeer het intense pontificaat van paus Franciscus de geesten en harten heeft geraakt.
Het laatste beeld dat in onze ogen en in ons hart gegrift zal blijven, is dat van afgelopen zondag, de dag van Pasen, toen paus Franciscus, ondanks zijn ernstige gezondheidsproblemen, ons toch zijn zegen wilde geven vanaf het balkon van de Sint-Pietersbasiliek en daarna naar dit plein kwam om vanuit de open pausmobiel de menigte te begroeten die was gekomen om de paasmis bij te wonen.
Met ons gebed willen wij nu de ziel van de geliefde Pontifex aan God toevertrouwen, opdat Hij hem de eeuwige gelukzaligheid schenkt in de stralende en glorieuze horizon van Zijn immense liefde.
De beslissing om de naam Franciscus aan te nemen, bleek meteen de keuze voor een programma en een stijl waarop hij zijn pontificaat wilde bouwen, geïnspireerd door de geest van Sint-Franciscus van Assisi.
De bladzijde uit het Evangelie waarin de stem van Christus zelf weerklinkt die de eerste der apostelen aanspreekt, verlicht en leidt ons: “Simon, zoon van Johannes, heb je mij lief, meer dan dezen?” En Petrus’ antwoord was direct en oprecht: “Heer, U weet alles, U weet dat ik U liefheb.” En Jezus vertrouwde hem de grote opdracht toe: “Hoed mijn schapen.” Dat zou de voortdurende taak van Petrus en zijn opvolgers worden: een dienst van liefde, in navolging van de Meester en Heer Jezus Christus, die “niet is gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losprijs voor velen” (Mc 10, 45).
Ondanks zijn uiteindelijke kwetsbaarheid en lijden heeft paus Franciscus ervoor gekozen deze weg van zelfgave te volgen tot aan de laatste dag van zijn aardse leven. Hij volgde de voetsporen van zijn Heer, de goede Herder, die zijn schapen liefhad tot het geven van zijn leven voor hen. En hij deed dit met kracht en sereniteit, dicht bij zijn kudde, de Kerk van God, in herinnering aan het woord van Jezus, geciteerd door de apostel Paulus: “Het is zaliger te geven dan te ontvangen” (Handelingen 20, 35).
Toen kardinaal Bergoglio op 13 maart 2013 door het conclaaf werd gekozen om paus Benedictus XVI op te volgen, had hij al jaren van religieus leven in de Sociëteit van Jezus achter de rug en, vooral, was hij verrijkt door de ervaring van 21 jaar pastoraal dienstwerk in het aartsbisdom Buenos Aires, eerst als hulpbisschop, daarna als coadjutor en uiteindelijk, vooral, als aartsbisschop. De beslissing om de naam Franciscus aan te nemen, bleek meteen de keuze voor een programma en een stijl waarop hij zijn pontificaat wilde bouwen, geïnspireerd door de geest van Sint-Franciscus van Assisi.
Hij behield zijn temperament en zijn manier van het leiden van zijn kudde, en drukte vanaf het begin zijn sterke persoonlijkheid op de leiding van de Kerk, door rechtstreeks contact te zoeken met individuen en bevolkingsgroepen, verlangend om dicht bij iedereen te zijn, met bijzondere aandacht voor mensen in moeilijkheden, zich onvermoeibaar inzettend, vooral voor de armen en uitgeslotenen. Hij was een paus onder de mensen, met een hart dat voor iedereen openstond. Ook was hij een paus die aandacht had voor nieuwe ontwikkelingen in de samenleving en voor wat de Heilige Geest in de Kerk teweegbracht.
De rode draad van zijn missie was ook de overtuiging dat de Kerk een huis voor allen is, een huis waarvan de deuren altijd openstaan.
Met zijn kenmerkende woordgebruik en zijn taal vol beelden en metaforen probeerde hij steeds de problemen van onze tijd te verlichten met de wijsheid van het Evangelie, door een antwoord te bieden in het licht van het geloof en aan te moedigen om als christenen te leven te midden van de uitdagingen en tegenstellingen van deze tijd van verandering, die hij graag een “verandering van tijdperk” noemde. Hij had een grote spontaniteit en een informele manier van aanspreken, zelfs tot degenen die ver van de Kerk stonden. Rijk aan menselijke warmte en diep gevoelig voor de drama’s van deze tijd deelde paus Franciscus werkelijk de angsten, het lijden en de hoop van ons tijdperk van globalisering, en zette hij zich in om ieder te troosten en aan te moedigen met een boodschap die het hart van de mensen direct en krachtig raakte.
Zijn charisma van gastvrijheid en luisterbereidheid, samen met zijn vermogen om aan te sluiten bij de gevoeligheden van vandaag, raakte vele harten, met de bedoeling om morele en spirituele krachten wakker te maken.
Het primaat van de evangelisatie was de leidraad van zijn pontificaat, met een duidelijke missionaire stempel verkondigde hij de vreugde van het Evangelie, zoals de titel luidt van zijn eerste apostolische exhortatie Evangelii Gaudium. Een vreugde die het hart van allen die zich aan God toevertrouwen, vervult met vertrouwen en hoop.
De rode draad van zijn missie was ook de overtuiging dat de Kerk een huis voor allen is, een huis waarvan de deuren altijd openstaan. Hij gebruikte vaak het beeld van de Kerk als een “veldhospitaal” na een slagveld vol gewonden; een Kerk die vastberaden de problemen van mensen en het diepe lijden van de moderne wereld op zich wil nemen; een Kerk die zich over elke mens wil buigen, ongeacht geloof of toestand, om hun wonden te verzorgen.
Zijn talloze gebaren en oproepen ten gunste van vluchtelingen en ontheemden zijn bekend. Ook zijn voortdurende nadruk op inzet voor de armen bleef onveranderd.
Paus Franciscus heeft nooit opgehouden zijn stem te verheffen om vrede af te smeken en te pleiten voor redelijkheid, voor eerlijke onderhandelingen om mogelijke oplossingen te vinden.
Veelbetekenend is dat paus Franciscus’ eerste reis naar Lampedusa ging, een eiland dat symbool staat voor het drama van migratie en de duizenden drenkelingen. In dezelfde lijn stonden ook zijn reis naar Lesbos, samen met de oecumenische patriarch en de aartsbisschop van Athene, en de viering van een mis aan de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten, tijdens zijn reis naar Mexico.
Onder zijn 47 intense apostolische reizen, zal vooral zijn reis naar Irak in 2021, onder moeilijke omstandigheden, in het geheugen blijven. Dit moeilijke apostolische bezoek was een balsem voor de open wonden van het Iraakse volk, dat zoveel geleden heeft onder de onmenselijke daden van Daesh. Ook was deze reis belangrijk voor de interreligieuze dialoog, een andere belangrijke dimensie van zijn pastorale werk. Met zijn apostolische reis van 2024 naar vier landen in Azië-Oceanië bereikte de paus “de periferie van de periferie van de wereld”.
Paus Franciscus heeft altijd het Evangelie van de barmhartigheid centraal gesteld, en herhaaldelijk benadrukt dat God nooit ophoudt ons te vergeven: Hij vergeeft altijd, ongeacht de toestand van degene die om vergeving vraagt en terugkeert op het rechte pad.
Hij wilde het Buitengewone Jubeljaar van de Barmhartigheid uitroepen om te onderstrepen dat barmhartigheid “het hart van het Evangelie” is. Barmhartigheid en vreugde van het Evangelie zijn twee sleutelwoorden van paus Franciscus.
In tegenstelling tot wat hij “de wegwerpcultuur” noemde, sprak hij over de cultuur van de ontmoeting en de solidariteit. Het thema van de broederschap heeft zijn hele pontificaat doorkruist met vurige accenten. In de encycliek Fratelli tutti wilde hij een wereldwijd verlangen naar broederschap nieuw leven inblazen, omdat wij allemaal kinderen zijn van dezelfde Vader die in de hemel is. Hij herinnerde er vaak met kracht aan dat wij allen tot dezelfde menselijke familie behoren.
‘Bouw bruggen, geen muren’, was een oproep die hij herhaaldelijk uitsprak,
In 2019, tijdens zijn reis naar de Verenigde Arabische Emiraten, ondertekende paus Franciscus een document over de “Menselijke broederschap voor wereldvrede en gezamenlijke samenleven”, waarin hij wees op het gemeenschappelijke vaderschap van God.
In zijn encycliek Laudato si’ richtte hij zich tot de mannen en vrouwen over de hele wereld en vestigde hij de aandacht op onze plichten en gedeelde verantwoordelijkheid voor ons gemeenschappelijk huis. “Niemand kan zichzelf alleen redden.’
In het licht van het geweld van de vele oorlogen van de afgelopen jaren, met hun onmenselijke gruwelen, talloze doden en vernietigingen, heeft paus Franciscus nooit opgehouden zijn stem te verheffen om vrede af te smeken en te pleiten voor redelijkheid, voor eerlijke onderhandelingen om mogelijke oplossingen te vinden. Want oorlog, zo zei hij, betekent alleen de dood van mensen, de vernietiging van huizen, ziekenhuizen en scholen. Oorlog laat de wereld altijd slechter achter dan ze ervoor was: het is altijd een pijnlijke en tragische nederlaag voor iedereen.
“Bouw bruggen, geen muren” was een oproep die hij herhaaldelijk uitsprak, en zijn dienst aan het geloof als opvolger van de apostel Petrus was altijd verbonden met de dienst aan de mens in al zijn dimensies.
In geestelijke verbondenheid met de hele christenheid zijn wij hier talrijk verzameld om te bidden voor paus Franciscus, opdat God hem moge opnemen in de oneindigheid van Zijn liefde.
Paus Franciscus sloot zijn toespraken en ontmoetingen vaak af met de woorden: “Vergeet niet voor mij te bidden.”
Geliefde paus Franciscus, nu vragen wij jou om voor ons te bidden en ons vanuit de hemel te zegenen: zegen de Kerk, zegen Rome, zegen de hele wereld, zoals je dat afgelopen zondag deed vanaf het balkon van deze basiliek, in een laatste omhelzing van het hele volk van God, maar ook, in zekere zin, van de hele mensheid die oprecht zoekt naar de waarheid en de fakkel van de hoop hooghoudt.
ontleend aan otheo.be
