1 Samuël 3, 3b-10.19 / Johannes 1, 35-42
Beste medeparochianen,
1
Hoe zou het geweest zijn daar bij de Jordaan, waar Johannes de Doper onderricht gaf en mensen doopte, en waar hij de komst van de Verlosser aankondigde? Hoe zou het voor die twee leerlingen uit het prille begin geweest zijn om Jezus te zien en zijn boodschap te horen? Zij waren de allereerste leerlingen van een groep die toen ontstond en in de loop van de tijd steeds groter zou worden. Luisterden zij en werden zij direct geroepen? Ik denk dat het antwoord ‘ja’ is. Luister en voel je geroepen: dat hebben we als thema aan deze viering meegegeven.
2
In de eerste lezing wordt Samuël geroepen. Hij heeft niet door dat het de Heer is die hem roept. Hij denkt dat het Eli, de priester, is. En ook als hij voor de tweede keer wordt geroepen, denkt hij weer aan zijn Eli. Maar die is het niet. Er staat dan: Samuël kende de Heer nog niet… Als hij voor de derde keer wordt geroepen, maakt Eli aan Samuël duidelijk dat het de Heer is die hem roept. Dan weet Samuël tenslotte hoe hij wordt verwacht te reageren. Namelijk met: ‘Spreek, uw dienaar luistert’. De lezing sluit met een intrigerende regel af: ‘de Heer was met hem en liet niet een van zijn woorden onvervuld’.
3
In het evangelie lazen we over Johannes, die preekt en doopt aan de Jordaan. Twee van zijn leerlingen, Andreas en Simon Petrus, staan daar bij Johannes. Dan komt Jezus voorbij en spreekt Johannes, op dat moment dus hun leermeester, deze woorden: ‘Zie het Lam Gods’. De leerlingen – luisterend naar Johannes – besluiten dan om Jezus achterna te gaan. Zij zijn de allereersten. Ze gaan met hem mee, waarschijnlijk in de verwachting bij een plek te komen waar Jezus onderricht geeft. Andreas en Simon Petrus worden door Jezus geraakt, ze worden geroepen: De Messias is gevonden. En Jezus zegt dan tegen Simon Petrus: ik noem je Kefas, wat rots betekent. Voortaan gaat hij als Petrus door het leven.
4
De beide lezingen van vandaag zijn zogenoemde roepingsverhalen. In de eerste lezing is Eli als het ware de bemiddelaar tussen God en Samuël. Via zijn vader wordt voor Samuël de stem van God verstaanbaar.
In de tweede lezing is Jezus – inmiddels ook zelf gedoopt – begonnen aan zijn openbare leven, zoals we gewend zijn dat te noemen. En daar zien we dus zijn twee eerste volgelingen. Daar begon het, daar werden Jezus’ eerste leerlingen geroepen. En dan stelt Jezus aan die twee een mooie vraag: wat zoeken jullie? Dat is een wezenlijke vraag. De leerlingen gaan met hem op pad. Er is verbinding tussen hen. Zij zien de betekenis van Jezus. Je kunt zeggen dat dit de start is van de ‘Jezusbeweging’.
5
Jezus wordt zichtbaar, hoorbaar, hij manifesteert zich, mensen komen luisteren naar hem en een aantal wordt aangesproken, geroepen, is onder de indruk. De Messias is gevonden. Zie het enthousiasme van Andreas.
We zijn zo’n tweeduizend jaar verder. Veel is veranderd in die twee millennia. Wat heeft de Heer ons, mensen van 2024, te zeggen? Wij hebben natuurlijk ieder onze eigen levensgeschiedenis. Ook wij kunnen zijn stem horen, worden geroepen om te luisteren. Om een open oor te hebben, een open oog, een open hart. Worden wij – nog – geraakt, ervaren we dat we geroepen worden en gaan ook wij op pad?
6
Dit is een essentiële vraag: in hoeverre laten wij ons nog raken als leerlingen, als volgers van Jezus? En dat is tevens de vraag: hoe vullen wij ons bestaan? Hoe staan wij in dat leven? Het is belangrijk, denk ik, dat we bereid daarover telkens weer te reflecteren. Dat we nadenken over de vraag: wat maken wij eigenlijk van ons leven als navolgers van Jezus, en wat willen, wat kunnen we er in de voor ons liggende jaren van maken? Daar kan ieder van ons op momenten zijn of haar gedachten over laten gaan, in de eigen omgeving. Dat kunnen we ook doen als we elkaar binnen deze gemeenschap ontmoeten. Dit samenzijn bijvoorbeeld, elke zondagochtend, biedt daarvoor een mooie gelegenheid. Als moment van rust en thuiskomen. Als een uur van bezinning. Met verkondiging, gebed, lezing en gezang. Zo waardevol en onmisbaar in het reilen en zeilen van onze geloofsgemeenschap.
7
Die eerste leerlingen van toen luisterden, lieten zich roepen en gaven zich over aan een radicaal nieuw bestaan. Zij gingen samen de weg op. Was het direct duidelijk waar die weg heen zou leiden? Was er een nadrukkelijk doel? Ik denk dat die weg zijwegen gekend zal hebben. Soms misschien een omweg? Misschien verdwaalden zij wel af en toe. Maar belangrijk is – en dat geldt evenzeer voor ons – dat zij en ook wij niet alleen hoeven te gaan. We kunnen samen op weg gaan, of anders gezegd onze weg vervolgen. Misschien is de bestemming, is het doel niet steeds zeker, en zullen er onbekende ervaringen zijn, maar laten we het samen aandurven. In saamhorigheid en verbondenheid. En zoals ik vaker zeg: laten we elkaar vasthouden.
8
Ik begon mijn overweging met vragen: hoe zal het daar bij de Jordaan geweest zijn? En welke indruk moet Jezus op zijn eerste leerlingen gemaakt hebben? Eerst was er het beloftevolle verhaal van Johannes, als wegbereider van Jezus. En ik probeer me voor te stellen hoe die eerste leerlingen van Jezus misschien wel sprakeloos waren door zijn verschijning en door wat hij ze leerde. Want Jezus trad op als leraar, met een heel andere boodschap dan de farizeeën en schriftgeleerden brachten. In 2000 jaar is er heel veel anders geworden in onze wereld. Ik ben benieuwd hoe leergierig wij nog zijn. Gelukkig zijn er ook in onze tijd velen die zijn gedachtengoed in hun leven willen inbouwen en verwezenlijken. Vanuit een actieve luisterhouding, zonder direct te oordelen. Leren, je blijven ontwikkelen, stopt nooit. Je bent nooit te oud om te leren. En misschien kunnen wij van hieruit dan ook anderen met die inspirerende boodschap van Jezus in aanraking brengen.
9
Bij een familiebijeenkomst kreeg ik pas een mooie vraag van een jongen van 5: waarom was Jezus zo belangrijk? Ik heb hem – kort – iets over het leven van Jezus verteld en over het voorbeeld dat Jezus gaf. Eigenlijk is dit best een vraag die we ook elkaar kunnen stellen. Of weer eens kunnen stellen. Zo blijven we in gesprek. Luisterend, en misschien opnieuw geroepen.
Amen.