In de lente zien we de natuur veranderen van gedaante. Kale bomen krijgen groene blaadjes en soms prachtige bloesems. Zaden die een winter lang in de aarde hebben geslapen, steken hun stengels boven de grond. In de zomer zien we vlinders. Hun verandering van gedaante is goed te volgen. Eerst de rups, dan de cocon en tenslotte de volwassen vlinder.

Van buiten lijkt de cocon dood. Maar binnenin vindt een grote verandering plaats. Een echte transformatie. De structuur van het lichaam wordt van binnenuit fundamenteel veranderd. Van een rups die kruipt, naar een vlinder die vliegt. Wanneer je naar de groene cocon kijkt, kun je bijna niet geloven dat hier een vlinder uit zal komen.

Dit beeld komt bij mij op, wanneer ik nadenk over de kerken in Nederland. Aan de buitenkant zie je nog geen teken van nieuw leven. Maar aan de binnenkant vindt een grote verandering plaats. Waarom is die verandering nodig?

In dagblad Trouw stond enkele weken geleden een lang artikel over (sport)verenigingen die allemaal grote problemen hebben. Weinig nieuwe leden, vergrijzing van de vrijwilligers, geld dat opraakt, noodzaak tot fusie. De parallel met de parochies in Nederland is treffend. Maar niet nieuw. Vijftien jaar geleden werd in de vakbladen voor praktische theologie hier al op gewezen. De parochies zijn een club geworden: voor onszelf en door onszelf.

Het bijzondere van de kerk is een beetje vergeten: de persoonlijke band met God en de opdracht om het koninkrijk van God present te stellen in de samenleving. De kerk is meer dan een actiegroep of een culturele vereniging. De kerk is het Lichaam van de Messias, dat in deze wereld werkzaam is. Die band met God en Jezus en de Heilige Geest maakt de kerk tot meer dan een club. De missie van de kerk is om vanuit het geloof in God een alternatief te laten horen en zien voor de consumptiemaatschappij.

Dit vraagt om een verandering van gedaante en structuur in parochie en kerk. Die transformatie is al bezig, merk je het niet? Van buiten is er nog niet veel te zien, net als bij de cocon. En wat eruit gaat komen, is nog verborgen voor onze ogen.

Achter ons ligt een periode van polarisatie. Van onderlinge liefde tussen katholieken was toen niet veel te zien. Het alternatief heet waarderende kerkopbouw. Daarin leggen we de nadruk op de goede dingen die we bij de ander zien, ook als die anders zijn dan bij mij. Op die manier wordt diversiteit tot een kracht. Een gemeenschap waarin mensen elkaar waarderen, is aantrekkelijk voor wie op zoek is naar meer dan het materiële en naar iets anders dan voortdurende concurrentie.

Wanneer wij ons door de Geest van God laten meenemen in dit proces van transformatie, zal onze boodschap vleugels krijgen, zoals de volwassen vlinder.

Jaap van der Meij.